Wenen is een onuitputtelijke bron van inspiratie voor schrijvers, kunstenaars en musici uit binnen- en buitenland. In de Oostenrijkse hoofdstad woonden de groten der aarde, zoals Gustav Klimt, Sigmund Freud en Joseph Haydn. In de stad van de dromen, zoals de bijnaam van Wenen luidt, is de kwaliteit van leven hoog. Het gastronomische aanbod van restaurants en cafés is groot. De Wiener Schnitzel is bepaald geen cliché. Tijdens de lunch laven niet alleen toeristen, maar ook Oostenrijkers zich aan de schnitzel.

Wenen telt bijna 2 miljoen inwoners. Het inwonersaantal is oneerlijk verdeeld in een land van 9 miljoen mensen. Daardoor trekt de stad ook meer macht naar zich toe in vergelijking met andere hoofdsteden in Europa. Het is een metropool vol met verschillende talen en culturen. Als op straat, hoor je de vele sisklanken en de medeklinkerrijkdom van talen, die misschien moeilijk te plaatsen zijn. Het is een enorme diversiteit aan Slavische talen. Werp een blik op het Oostenrijkse voetbalteam en je ziet dat die verschillende achtergronden van spelers best goed samengaan. Maar de vele culturen en de onderliggende verschillen botsen ook weleens.

Sinds de oorlog in Israël nemen ook de spanningen in Wenen toe. Joodse instellingen zijn geregeld het doelwit van protestacties. Dat wordt kritisch gezien in de stad. Want waarom richten de demonstranten zich niet tegen de Israëlische regering en protesteren ze niet voor een ambassade?

Tot slot, stond Wenen lange tijd bekend als een huurdersparadijs. Sociale woningen in overvloed, betaalbare huren en er werd gewoon gebouwd. Daarnaast kon ook de middenklasse in Wenen vrij snel een woning vinden. Maar door de bevolkingsgroei staat de Weense woningmarkt onder druk. Ook drijft de gierende inflatie, die hoger is dan in omliggende landen, de huurprijzen op. Veel jongeren stemmen daardoor op een opvallende partij, die in Oostenrijk springlevend is: de communisten.

Over de maker

Guy Hoeks werkt in Berlijn als Duitsland-correspondent voor Nederlandstalige media, waaronder het Algemeen Dagblad, de Belgische zakenkrant De Tijd en radio en tv. Sinds de zomer van 2021 volgt hij de laatste politieke en economische gebeurtenissen. Hij reist door Duitsland om verslag te doen van onder meer de Reichsbürger, de moeizame wederopbouw van het overstromingsgebied in de Duitse Eifel en de massale protesten tegen de opgeleefde kolenwinning.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 12 juni 1994 trad Oostenrijk toe tot de Europese Unie. Met een tweederdemeerderheid stemden de Oostenrijkers vrij eensgezind vóór Europa. Een historisch moment waar veel Oostenrijkse burgers lang naar uit hadden gekeken. Met minder dan 9 miljoen inwoners was het een logische beslissing voor Oostenrijker, om in navolging van grote broer en buurland Duitsland lid te worden van de EU.

Maar het Europees enthousiasme in Oostenrijk is in dertig jaar lidmaatschap van omgeslagen in euroscepsis. Bij de Europese Verkiezingen lijkt de extreemrechtse FPÖ het politieke midden weg te blazen. Met een stevige nationalistische agenda haalt partijleider Herbert Kickl uit naar Brussel. Zo zou de Unie verantwoordelijk zijn voor de hoge vluchtelingenaantallen, die net als in Nederland het politieke debat in het Oostenrijkse parlement beheersen.

Sinds de eeuwwisseling heeft de FPÖ het aan de stok met Brussel. Toen de partij voor het eerst in de Oostenrijkse regering kwam, legde de Europese Commissie sancties op aan de anti-Europese regering in Wenen. Zo’n kwart eeuw later is de stemming in het land niet beter. Ondertussen blijkt Oostenrijk wel volop geprofiteerd te hebben van de EU. Zo groeide de economie per jaar met 0,7 procent extra dankzij de gemeenschappelijke handelsafspraken binnen het machtsblok. Dat blijkt uit een rapport van de Wirtschaftskammer, een organisatie die de belangen van circa 430.000 werkgevers en ondernemers behartigt.

In deze eerste aflevering komen verschillende Oostenrijkers aan bod. Zij proberen de politieke situatie in het land aan de hand van eigen ervaringen te duiden. Waar komt die onvrede over de EU vandaan? Wat zijn de gevolgen van de groeiende euroscepsis? En hoe sterk staan de traditionele volkspartijen ÖVP en SPÖ nog?

Over de maker

Guy Hoeks werkt in Berlijn als Duitsland-correspondent voor Nederlandstalige media, waaronder het Algemeen Dagblad, de Belgische zakenkrant De Tijd en radio en tv. Sinds de zomer van 2021 volgt hij de laatste politieke en economische gebeurtenissen. Hij reist door Duitsland om verslag te doen van onder meer de Reichsbürger, de moeizame wederopbouw van het overstromingsgebied in de Duitse Eifel en de massale protesten tegen de opgeleefde kolenwinning.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Moldavië, Bosnië, Noord-Macedonië en uiteraard Oekraïne. Het zijn alle 4 landen die graag toe willen treden tot de Europese Unie. Maar daarvoor moeten deze landen wel allemaal voldoen aan de zogeheten Kopenhagen-criteria. Maar ook als deze landen hier eenmaal aan voldoen is de democratie geen gegeven. Zie Polen en Hongarije waar de rechtsstaat deels is afgebroken, in Polen wordt die nu weer hersteld.

Dat bespreek ik in deze aflevering met Giselle Bosse, universitair hoofddocent Europese internationale Betrekkingen aan de Universiteit Maastricht. Bosse ziet dat de nieuwe democratieën nog niet ver genoeg zijn om toe te kunnen treden tot de Europese Unie.

De EU kent 27 lidstaten waarvan een groot deel in het verleden geen democratische rechtsstaat was. Denk aan voormalige communistische landen uit het oosten, maar ook militaire dictaturen zoals in Zuid-Europa. Hoe hebben die landen die transformatie naar een democratie gemaakt waardoor ze lid konden worden van de EU?

Luister ook | 4. Europese defensie: hoge kwaliteit, lage kwantiteit

Over de maker

Geert Jan Hahn is BNR's Europaverslaggever en maker van de BNR Perestrojkast. In Dossier Europa tilt hij de thematiek uit een EU-lidstaat naar Europees niveau met een deskundige of (Europese) politicus. Van elke serie over een land maakt hij een afsluitende en samenvattende aflevering in Dossier Europa.

See omnystudio.com/listener for privacy information.