Ergens tussen ‘beschermd’ en ‘niet wereldvreemd’
Zelf vindt Thom Gerrits dat hij in Nijmeegs blissful wat-kan-ons-nou-gebeuren bovenklasse opgegroeid is, waarin hij weliswaar beschermd, maar nietwereldvreemd groot werd. In passende proporties gunden zijn ouders hem een blik op grote en kleine gebeurtenissen in de wereld, van vliegtuigen die zich in wolkenkrabbers boorden – wat hem een beschouwend “Dàt is niet handig?!” ontlokte – tot een thuis regelmatig afgespeelde videotape van De Vliegende Panters, waaruit door diezelfde ouders woorden als tongzoen pedagogisch overzongen werden met een voor zijn leeftijd passender vocabulaire. Dat hij daarna, eenmaal op eigen benen in Amsterdam, in onoverzichtelijkheid en onvoorspelbaarheid terechtkwam, heeft hem vooral het besef opgeleverd dat, hoe beroerd ook, het leven gewoon doorgaat.

Bert Visscher als eyeopener
Dat klink makkelijker gezegd dan hij voor elkaar kreeg. Tenslotte, vertelt hij op lichte toon, kon hij al als gevoelige kleuter niet veel anders dan met fysiek geweld zijn medekleuters te lijf gaan. Die op hun beurt zo verdrietig werden dat hij ze van de weeromstuit aan het lachen probeerde te maken en zo de pijn probeerde te verzachten – iets wat hem goed bleek af te gaan. Dat je het maken van grappen vervolgens ook beroepsmatig kon gaan doen, drong tot hem door toen hij Bert Visscher zag optreden: met een volslagen knettergekke persona, maar binnen de kaders van een voorstelling. Het leverde Thom het feest der herkenning op, en de gedachte dat “zolang je het maar dáár doet” je klaarblijkelijk met gekte de boer op kon gaan.

De waarheid als gebruiksvoorwerp
Ik zou Thom tekort doen het bij een dergelijk versimpelde route naar het podium te laten. Er is sprake van bittere noodzaak om te doen wat hij doet: de grondtoon van zijn wezen van melodieën te voorzien die afhankelijk zijn van de omgeving waaraan je blootgesteld bent. Een best pragmatisch insteek, omdat Thom stelt niet perse te weten wie hij is, maar wel wie hij zich wenst te zijn: liever zorgzaam dan problematiserend, met de betrekkelijke troost van Camus’ en Sartres existentialistische weten dat er geen betekenis is, een besef zo absurd dat het bijna bevrijdend is. Bijna. “Denk,” zegt Thom dus, om te vervolgen met “en filosofeer met mate.” Anders zou je nog eens aan alles kunnen gaan twijfelen. Dientengevolge is waarheid een gebruiksvoorwerp en niet een op zichzelf staand feit. Je moet er tenslotte iets mee kúnnen.

Cabaret op gevoelsniveau
We hebben het over cabaret dat wat Thom betreft op gevoelsniveau dient te gebeuren, over Hans Teeuwens konijn dat leert praten, Wim Helsens gepruts en natuurlijk over zijn eigen voorstelling ‘Dit zijn de Echte’, waarin hij onder andere in de voetsporen van antifilosoof Diogenes treedt. ‘Dit zijn de Echte’ is een intelligente en fijnzinnige voorstelling die subtiel en vermakelijk de weg naar zorgeloosheid wijst.

Thoms playlist onderstreept zijn liefde voor taalvirtuositeit en zijn interesse voor snijvlakken tussen kleinkunst en muziek en het toont materiaal dat hij voor de voorstelling ingezet heeft.

Ga voor zijn tournee naar de Speellijst — Thom met een H (thomgerrits.nl)

Deze aflevering van Coup de Foudre - of: hoe de culturele bliksem insloeg bij Nijmeegse cultuurmakers en –genieters - werd in Peter Bremers atelier opgenomen in april 2024. De tune Mind' is van Ifang Bremer. Ik maak de podcast voor ⁠⁠uitgaanssite Ugenda⁠⁠ te Nijmegen en vanuit mijn interesse voor ⁠personal stories⁠.

In het dagelijkse helpt Peter Berkhout (1967) de ontwikkeling van individuen, teams en organisaties te ondersteunen met spelmethodieken en inzicht in systeemdenken (Crux Creaties). Zelf ken ik hem van de toneelacademie Maastricht. Maar de elastieken band die ik met Peter heb, begon al op de vooropleiding en werd tijdens onze gemeenschappelijke auditie bezegeld. Wat wil je ook als één van de opdrachten een half voorbereide, half geïmproviseerde dans blijkt waarin tegenstellingen de leidraad zijn?! Alleen al door ons verschil in lengte vormden we een komisch duo; iedereen lag plat en de rest is geschiedenis.

Nou blijkt die tegenstelling, die spagaat, een essentiële verschijningsvorm in Peters leven, zijn meest elementaire deeltje, zeg maar. Continue cirkelt het tussen twee extremen rond: escapisme en maatschappelijke bewogenheid.

We gaan van Peters filmisch vertelde beelden over zijn familie en Hengelose jeugd naar Nietsche (Die Geburt der Tragödie) en Sloterdijk (Du musst dein Leben ändern). We hebben het over zijn liefde voor het absurdisme (Eugène Ionesco: La Cantatrice chauve; theatergroep Alex D’électrique) en over de houvast die fictie - of beter: de optie dat je onwaarheid juist koestert in plaats van afserveert - in zijn leven vormt.

Peters muzieksmaak pendelt niet alleen tussen progressieve rock, van bijvoorbeeld Gentle Giant, en een aandoenlijk humoristisch liedje uit het Klokhuis dat over eenzaamheid gaat (de Cowboys: Metjezelfschap); het kenmerkt zich ook door een hang naar het puntje van het neusje van de zalm. Dat manifesteert zich in zijn jaarlijkse bezoek aan Le guess who?, een internationaal en delicaat muziekfestival in Utrecht, en de gretigheid waarmee hij muziek in woorden probeert te vatten. Iets wat vervolgens na het samen beluisteren van een madrigaal van componist Carlo Gesualdo niet zomaar lukt. Maar dat is prima, zolang je blijft proberen en geen enkele hobbel uit de weg gaat. Want waarom, zo Peter, zou je er een makkelijk verhaal van maken?

Peter heeft deze playlist bijgevoegd. Muziekfragmenten, in het vuur van het gesprek meegenomen in de podcast, kun je daar volwaardig beluisteren.

Deze aflevering van Coup de Foudre - of: hoe de culturele bliksem insloeg bij Nijmeegse cultuurmakers en –genieters - werd in Peter Berkhouts man cave opgenomen in december 2023. De tune Mind'is van Ifang Bremer. Ik maak de podcast voor ⁠uitgaanssite Ugenda⁠ te Nijmegen en vanuit mijn interesse voor personal stories.

In haar familie en directe omgeving kende documentair fotograaf Inge Hondebrink niemand die naar de kunstacademie ging. Inmiddels gaf ze er les als gastdocent. Inge, die autodidact is, kan zich goed herinneren hoe juist haar familie haar gestimuleerd heeft vrij te associëren en zich breed te ontwikkelen op het gebied van de kunsten. Toch bleef het iets wat je in je vrijetijd deed.

In Almelo, waar Inge geboren is, werd haar gezin als vooruitstrevend gezien. Inge moet daar nu een beetje om gniffelen, mede omdat ze zichzelf niet per se als kunstenaar ziet; ze stelt zich in dienst van haar subject, wiens persoonlijke verhaal ze vastlegt in een foto, waarbij ze zichzelf zo klein als een fly on the wall maakt. Zo komt ze heel dichtbij - en dus de kijker ook.

Het begon allemaal op de Sint Maartenskliniek te Nijmegen waar ze als revalidatie fysiotherapeute werkte. Ook daar immers ben je nabij én absoluut in dienst van. Maar van wie eigenlijk, de patiënt of de mens? Die laatste - voor Inge spreekt dit vanzelf. Toch zag ze dat juist daar nog wel een slag in te maken viel. "Iedereen heeft een verhaal en zoveel verschillen we niet van elkaar," stelt Inge, "het label moet eraf!"

Inge versloeg menig paralympic en ging onder andere op reis om te fotograferen. Persoonlijk viel ik voor haar fotoboek Next Stop Palookaville – Greyhound. (Text James Comerford, photo's Inge Hondebrink, 2016). Op haar site staat daarover: "In America if you don’t have a credit card long distance travel means riding the Greyhound. The Poorman’s Cadillac. A bus service for outsiders. Together with Jacqueline Maris (Radio documentaire maker) I took a ride on the Greyhound and travelled 3000 miles through 11 states in two weeks.  All the while taking photos and recording stories and conversations of people we met."

In de podcast noemt Inge onder andere de volgende namen: Wam Valentijn, Paul Huf, Mary Ellen Mark, Helen Levitt, Robert Frank, Henri Cartier-Bresson, Saul Leiter, Stephan Vanvleteren (fotografen) en Willem de Kooning (beeldend kunstenaar).

Ga naar Inge Hondebrink.

Deze aflevering van Coup de Foudre (of: hoe de culturele bliksem insloeg bij Nijmeegse cultuurmakers en - genieters) werd in Inges atelier in maart 2023 opgenomen. De tune Mind is van Ifang Bremer. Mijn naam is Nora van Dam.

De podcast Coup de Foudre is in samenwerking met uitgaanssite Ugenda te Nijmegen.